کارکرد نظریه عقلانیت سیاسی در انقلاب اسلامی ایران: مبتنی بر اندیشه و عمل حکومتی امام خمینی(ره)

نسبت بین عقلانیت سیاسی و پدیده‌هایی چون خیزش‌ها و مقاومت‌های مردمی و انقلاب‌ها ازجمله پرسش‌های پایدار در اندیشه و فلسفه سیاسی به‌ویژه در عصرجدید به‌شمار می‌آید. بدون شک عمل سیاسی مبتنی بر عقلانیت همواره به‌عنوان یکی از مقومات جامعه، در حیات گذشته و امروز بشر مورد توجه متفکران سیاسی قرار داشته و دارد. اما در قرون اخیر، وقوع انقلاب‌ها و خیزش‌های مردمی در کشورهای مختلف، معنای جدیدی از انقلاب را که مساوی با نوعی تندروی و رادیکالیسم و نیز مغایر با عقلانیت، در ذهن‌ها متبادر ساخته‌ است، به‌گونه‌ای که امروزه این‌طور تصور می‌شود که عقلانیت سیاسی با مقوله انقلاب و عمل انقلابی قابل‌جمع نیست. حال‌آنکه به‌نظر می‌رسد انقلابی بودن و انقلابی عمل کردن خود فی‌نفسه می‌تواند کاملاً توضیح عقلانی داشته باشد. مقاله حاضر سعی دارد کارکرد نظریه عقلانیت سیاسی را در اندیشه و عمل حکومتی امام خمینی(ره)، در سه دوره استقرار، تثبیت و تعمیق جمهوری اسلامی نشان دهد. ازاین‌رو پژوهش حاضر ضمن تمرکز بر این پرسش که مؤلفه‌های اساسی عقلانیت سیاسی اندیشه و عمل امام خمینی(ره) چیست؟ می‌کوشد داده‌های لازم را از طریق مطالعه کتابخانه‌ای و اسنادی استخراج و به روش توصیفی- تحلیلی آن‌ها را مورد واکاوی و تجزیه‌وتحلیل قرار خواهد.